همه ما در زندگیمان روزهای خوب و بد یا پیروزی و شکست های زیادی را تجربه میکنیم اما کیفیت زندگی های ما در درازمدت غالبا به کیفیت عادت های مان بستگی دارد تا تعداد شکست ها یا پیروزی هایمان.
-بریده ای از کتاب خرده عادتها
البته همه ما در واقعیت زندگی خودمان هم میتوانیم این موضوع را حس کنیم که در برهه هایی از زمان که سعی در ایجاد و تثبیت عادت های مثبت و مفید داریم از لحاظ حس سعادتمندی و بهروزی در جایگاه بالاتری قرار داریم تا زمانهایی که خودمان را به دست عادات کهنه و گاهاً منفی خودمان می سپاریم.
پس بدینوسیله متوجه شدیم که موضوع عادت چیزی فراتر از یک کلمه هست و می تواند کلیت مسیر پیشرفت ما را تحت الشعاع قرار بدهد و به همین دلیل باید از مکانیزم ایجاد آن آگاه شویم و حتی المکان در جهت تغییر بهینه عادت های خودمان بکوشیم.
یکی از دیدگاههای جالب توجه در مورد عادت ها، نزدیکی آنها از لحاظ نحوه ایجاد به مدل شرطی شدن فعال بی اف اسکینر است که در مباحث این ترم بررسی شدند. در نظریه اسکینر تکرار چرخه (محرک، پاسخ، پاداش) باعث یادگیری می شود، که این دیدگاه قرابت زیادی با موضوع ایجاد و ترک عادت دارد به این صورت که طرح ایجاد عادات در این کتاب بر مبنای 4 کلمه به ترتیب ( نشانه، اشتیاق، پاسخ، پاداش) چیده شده است. که به ترتیب دو مرحله نشانه و اشتیاق تحت عنوان فاز مشکل و دو مرحله بعدی تحت عنوان فاز راه حل در نظر گرفته میشوند. اما می شود این 4 مرحله را به 3 مرحله محدود کرد و دو مرحله وسط را به طور کلی تحت عنوان روال عادی در نظر گرفت.
که در ادامه با یک مثال سعی میکنیم مطلب رو بهتر جا بندازیم.
به عنوان مثال در عادت چک کردن موبایل در زمانهای استرس زا میتوان مراحل رابه این شکل طبقه بندی کرد:
1.نشانه: موقع کارکردن روی یک پروژه به بن بست میخورید.
2.اشتیاق: حس میکنید گیر کردهاید و میخواهید از این حس استیصال خالص شوید.
3.پاسخ: گوشی همراهتان را د ر میاورید و به شبکه های اجتماعی سر می زنید.
4.پاداش: میل به داشتن حس آسودگی شما به نتیجه رسیده است و در نتیجه سر زدن به شبکه های اجتماعی به حس گیر افتادن موقع کار مربوط می شود.
نکته ای که در این مثال به خوبی متوجه آن شدیم این است که بعضاً پاسخ ما به یک محرک یا نشانه ابدا ربطی به آن موضوع ندارد و همین موضوع باعث میشود که بتوانیم دامنه ایجاد عادات را گسترده تر فرض کنیم و حتی چیزهایی که بهم مربوط نیستند را بهم مرتبط کنیم.
اما اینجا سوالی که پیش میآید در رابطه با تکنیک های تغییر و یا حذف و اضافه عادات است که در اینجا چهار مورد از آنها را به اختصار بررسی میکنیم:
1 .واضح کردن: این تکنیک مربوط به مرحله اول یا همان نشانه است که در آن ما مضامین و علائم یک کار مفید و مثبت را بیشتر در معرض دید و در دسترس قرار می دهیم.
2 .جذاب کردن: این تکنیک مربوط به مرحله دوم یا اشتیاق است که باید در آن با استفاده از ابزارهایی کار مورد نظر را برای خودمان جذاب کنیم تا بتوانیم با شوق و ذوق بیشتری آن را انجام دهیم.
3 .ساده کردن: این تکنیک مربوط به مرحله پاسخ است و می بایست در آن فرایند را تا حد امکان ساده کنیم. به عبارتی برای ایجاد یک عادت نباید فراهم کردن لوازم انجام آن عمل برای شما سختی به همراه بیاورد.
4 .لذت بخش کردن: این تکنیک مربوط به آخرین مرحله سیکل یا همان مرحله پاداش است که در آن باید با اضافه
کردن پاداشها تا جای امکان انجام دادن آن کار را برای خودمان لذت بخش کنیم.
میزون باشین و موفق…
محمد حسام سوف باف سرجمعی
مدیر محتوایی گروه مشاوره تحصیلی فارانیوم
