بریم سراغ قدم بعد ببینیم که چه میشود… اینجا میخوایم یخورده با هم در مورد هدف گذاری و چشم انداز صحبت کنیم. امیدوارم بتونیم در آخر به به دید عالی در مورد آینده برسیم.
پ.ن: این مدل هم مثل بقیه حرفای من شاید یخورده با منابع و مراجع بین المللی متفاوت باشه ولی خب به نظرم بهتر از این هست که بیام کپی کنم از رو دست مردم… بخونین خودتون میگیرین چی میگم…
در مقاله قبل مختصر تحلیلی از شرایط فعلی انجام دادیم و حالا میخواهیم با استفاده از این تحلیل به آینده سفر کنیم. اولین سوالی که باید پرسید این است که اساسا چشم انداز ایدهآل چیست؟ (vision ) شاید بتوان گفت ویژن ایدهآل شما نسخهای از زندگی شما در زمانی است که به تمام رویاها و اهدافتان رسیدهاید. در واقع آن نقطهای از زندگی است که در آن شما راضی و خرسند از دستیابی به اهداف تان هستید و زندگی بسیار جذابی دارید.چشم انداز شما، اگر به درستی تعریف شود، قطب نمای شما در تعیین اهداف و همچنین بهترین عامل انگیزش روزانه شما خواهد بود.
نکته بسیار مهم در این مرحله عدم محدودیت است: ما قرار نیست چک بنویسیم و خودمان را به سختی بیندازیم اما میخواهیم که بهترین حالت قابل تصور برای شما را متوجه شویم. نهایتا به جای 5 سال در طول 10 سال به آنها خواهید رسید ولی خواهشا رویایتان را خرد نکنید چرا که این رویا اگر قابلیت ایجادش در شما نبود عمرا به ذهن شما میآمد. به قول دکتر الهی قمشه ای:«آرزو دلیل بر استعداد است… یک چهارپا ابدا آرزوی ریاست دانشگاه هاروارد را نخواهد کرد.»
در یک کلام بخوام بگم: چیزی رو تصور کنین که شب ها نذاره بخوابید، صبح هم باعث بشه دو ساعت زودتر همه رقیباتون بیدار باشین… بریم واسه ادامه:
پس تا اینجای کار رسیدیم به چشم اندازی برانگیزاننده و ایدهآل که برخواسته از علایق و خواسته های شماست. در قدم بعد می بایست این چشمانداز را در 4 مرحله به اقدام تبدیل کنیم:
از چشم انداز شروع کنید، سپس به ترتیب به اهداف بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت برسید و سپس برای آن هدف کوتاه مدت یک سری هدف (target) و اقدام کوچکتر تعیین کنید.
حق داری گیج شده باشی… حالا بذار با یه مثال واست بشکافم…
فرض کن یه دانش آموز تجربی میخواد که در 8 تا 10 سال آینده به یه پزشک حاذق تبدیل بشه… این هدف یکی از اجزای چشم اندازش هست. نکته بعدی رو حتما بخونش:
توجه داشته باشید که چشم انداز شما حاصل شاید 10 هدف بلندمدت است. به این صورت که شما که در حوزههای مختلف نظیر: تحصیل، شغل، روابط انسانی، درآمد و… برای خود یک سری هدف بلندمدت تعیین میکنید که این اهداف جمعاً چشم انداز شما را می سازند.
خب برگردیم به حرف زدن خودمون: جونم واستون بگه که شما وقتی رسیدی به هدف بلند مدت ات مثلا تبدیل شدن به یه پزشک همه فن حریف.
میان مدت اش چی میشه حالا؟ درس خواندن در سطح بالا در طول دوران تحصیلی پزشکی عمومی. و کوتاه مدت؟؟؟ قبول شدن در دانشگاه در رشته پزشکی.
به به رسیدیم به هدف اصلی و دم دست: حالا برای این هدف میایم یه مسیر تعریف میکنیم. اجازه بدیم یخورده ادای خارجکی ها رو در بیاریم و اسم بذاریم واسه اینا:
به هدف کوتاه مدت تون میگیم: goal و در مسیر شما یه تعداد ایستگاه به ترتیب زمان تعریف میکنیم به نام target …
مثلا: هدف کوتاه مدت شما میشه قبولی در رشته پزشکی دانشگاه تهران
برای این هدف میایم شروع می کنیم از انتها به سمت ابتدا ینی از مقصد به سمت مبدأ مثلا: از شماره 6 به 1
1 شروع مطالعه و تست دروس پایه در تابستان
2 رتبه زیر 300 کشور در آزمون جمع بندی پایه ابتدای سال دوازدهم
3 میانگین تراز بالای 7000 در نیم سال اول دوازدهم
4 جمع بندی مناسب دروس دهم بعلاوه دروس نیم سال اول دوازدهم تا پایان نیم سال اول
5 تمام کردن دروس تا پایان تعطیلات نوروز و تکمیل منابع طول سال
6 رتبه زیر 100 در کشور در ازمون های جمع بندی و شبیه ساز
رفقای من این یه مثال بود از نوشتن نقشه راه، حالا توی این کار حتما از کمک مشاور و پدر و مادر استفاده کنین، تا چیزایی که می نویسین به واقعیت نزدیک تر باشه.
نکته بعدی رو بخونش:
نکته مهم: در برنامه ریزی هرچه از سمت چشم انداز به تارگت ها نزدیک میشویم، باید واقع بینی ما نسبت به شرایط بیشتر و قدم ها را با جزییات بیشتری تعیین کنیم.
نکته: در تعیین target حتما تعدادی ایستگاه جبران برای خودتان مشخص کنید. در واقع در بین برنامه های تان تعدادی از هفته ها را برای جبران و تکمیل برنامه های قبلی قرار بدهید. به هر تقدیر ممکن است اتفاقاتی رخ بدهد که شما نتوانید در زمان مشخص شده به تارگت برسید، اما این موضوع نباید باعث این بشود که کلیّت مسیر با مشکل مواجه شود.
امااااا، بریم سراغ یه تعداد ویژگی برای target ها:
یه اصطلاحی به کار برده میشه به نام smart که ویژگیهای یه هدف تر و تمیز رو بیان میکنه: حالا بریم ببینیم اسمارت چی هست:
Specific; Measurable; Achievable; Reasonable; Time-bound
خب حالا بریم ببینیم این کلمه ها چی میگن و با یه مثال خوب توی خاطرمون نگهش داریم:
در تعیین اهدافتان به این نکته توجه داشته باشید که حتی الامکان هر 5 ویژگی را داشته باشند. به این معنا که target شما باید،
اولاً: مشخص و دقیق باشد. یعنی شما بصورت واضح بدانید که چه میخواهید و البته از آن مهمتر برای چه آن را میخواهید. پس اول چرایی خودتان را مشخص کنید و سپس به صورت دقیق خواسته تان را بیان کنید.
ثانیاً: قابل اندازهگیری باشد. شما که برای خودتان هدفی را تعیین میکنید باید بتوانید در بازههای زمانی متفاوت و مشخص پیشرفت خودتان را اندازهگیری کنید و با یک تحلیل متوجه شوید که آیا مسیر را به خوبی جلو میبرید یا خیر؟!
ثالثاً: دست یافتنی باشد. مسلماً انتخاب یک هدف بلندپروازانه که از سطح توانایی و پتانسیل عملی شما بسیار بالاتر است در روزهای اول بسیار حال شما را خوب میکند و انگیزه خوبی را به شما تزریق میکند اما سوال اساسی این است که این انگیزه تا چه زمانی میتواند شما را در نبرد با مشکلات سرپا نگه دارد؟ پاسخ سوال را حتما خودتان هم حدس زدهاید. خیلی خیلی کمتر از آنچه فکرش را بکند. در واقع شما با یک هدف بزرگ قرار نیست تواناییهای جدیدی را کسب کنید بلکه اینچنین نگرشی باعث میشود که در میانمدت حس اعتماد به نفس تان و دیدگاه مثبتتان نسبت به تواناییهایتان را هم از دست بدهید.
رابعاً: منطقی باشد. هیچ وقت در هدفگذاری تان درگیر حرکتهای انفجاری نشوید. به عنوان مثال اگر در حال حاضر در درس ریاضیات به ده درصد از سوالات میتوانید پاسخ درست بدهید واقعا غیر منطقی است که برای آزمون بعدیتان درصد 80 را در نظر بگیرید. همانطور که برای یک شخص بدون پا هدف گذاری مدال طلای دو صدمتر المپیک کار غیرعقلانیای است.
خامساً: زماندار باشد. تاکید میشود برای وصول به اهدافتان زمانی متناسب با نیاز هدف و توانایی خودتان تعیین کنید. اگر بخواهیم منطقی هم به این موضوع نگاه کنیم مسلماً همین خواهد بود و شما مسلماً علاقهای به این امر ندارید که در سن 80 سالگی اولین خودرو تان را بخرید و حتی بالعکس، امکان اینکه در سن 13 سالگی به درجه تخصص پزشکی دست یابید وجود ندارد. پس خاصیت مهم هدف زماندار بودن آن است.
برویم و در قالب یک مثال این موضوع را بیشتر بررسی کنیم:
رفقای عزیزم، بیاین یخورده کنکوری تر به داستان نگاه کنیم… خب مسلماً هدف همه ماها از درس خوندن رسیدن به جایگاههای بالاست و اصلاً برای همین موضوع اومدیم هدفگذاری رو یاد بگیریم و رسیدیم به اینکه تارگت های ما چه ویژگیهایی باید داشته باشند؟ حالا بیایم یه مثال بزنیم از چندتا دانشآموز…
آرمین: من میخوام درسخون بشم. حالا دیگه هرچی بیشتر بهتر.
خب، آرمین که کلا از داستان عقبه و خیلی حرفی نمیشه در موردش زد. زیاد هم هستن بچه هایی که خیلی هدفدار درس نمیخونن و خب نتیجه اش رو هم متاسفانه خیلی زودتر از اون که فکرش رو بکنن میگیرن.
احسان: من باید پزشکی قبول شم.
خب احسان یه مرحله جلوتر هست و حداقل تونسته یه چشم انداز شکسته بسته واسه خودش بسازه ولی بازم این مدلی جواب نمیده. ریزتر میخوایم…
کامران: من میخوام تا پایان سال تحصیلی به تراز 7000 توی آزمونم برسم.
آره. این شد یه چیزی. پس رسیدیم به اینکه توی تعیین target باید 5 تا ویژگی رو رعایت کنیم که توی هدفگذاری کامران نسبتاً رعایت شده…
بریم دوتا نکته مهم:
نکته: اهداف تان را مکتوب کنید، مرور کنید و از یک نفر بخواهید در مقاطع مختلف آن را چک کند.
حتما در یک دفتر کلیه مقاطع اهداف تون رو بنویسین، و هر چند روز یک بار و یا زمانی که خسته شدین حتما یه سر به دفترچهتون بزنین و البته حتما توی اون دفتر چرایی انتخاب هدف تون رو هم یادداشت بکنین که یادتون نره خدای نکرده!!! علاوه بر اینا با یکی از دوستان صمیمی یا والدین تان هر از چندگاهی چک کنید که آیا مسیر رو دارین به خوبی پیش میرین یا نه؟
نکته: افراد اطراف تان را به صورت مکرر کنترل کنید. حتماً شنیده اید که گفته میشود شما از هر نظر میانگین 5 نفر از نزدیکترین افرادتان هستید پس حواستان به اینکه زمان تان را با چه کسانی می گذرانید و در آن زمانها در مورد چه موضوعاتی صحبت میکنید؟ آیا صحبت از موفقیت و کامیابی است یا نه، سخن از سختی و شکست و ناکامی به میان میآید؟
رفقا واقعا سعی نکنین نه فقط واسه سال کنکور بلکه واسه کل زندگیتون آدمای سمی رو از زندگی تون حذف کنین به صورت مطلق… منظورم این نیست که بلاک شون کنین همه جا و جواب سلام شون رو هم ندین!!! نه! منظورم اینه که اولاً سعی کنین تا جای ممکن باهاشون همکلام نشین و اگر شرایط همصحبت شدن پیش اومد یه گوش تون در باشه اون یکی دروازه. میدونین که کیا رو میگم؟ اونایی که شما اگه همزمان نوبل فیزیک و شیمی رو هم بگیرین باز هم یه عیب و ایرادی توش در میارن که وااای چقد اشتباه کردی جایزه رو گرفتی!؟ اصلاً نیازی نیست وقت و انرژی بذارین واسه متقاعد کردن این دوستان… شما متمرکز روی خودتون و کارتون باشین و با کسایی که ذهنیت شون مثل خودتون مثبت هست و میدونن که میتونن به هدف شون برسن رفیق بشین…
میزون باشین و موفق
محمد حسام سوف باف سرجمعی
مدیر محتوایی گروه مشاوره تحصیلی فارانیوم
